STEM PLANI(final projesi)

ETKİNLİK BAŞLIĞI:

 HAYALİMDEKİ GEMİ

ETKİNLİK TANIMI

Bu etkinlikte yüzme-batma kavramı ele alınmıştır. Çocuklara yüzme ve batma durumlarına sebep olan etkenleri, onların yaş düzeylerine indirgeyerek tanıtma amaçlanmıştır. Bu doğrultuda gemilerin ağır olmasına karşın denizin üzerinde nasıl batmadan durabildiği üzerine çocuklarla soru-cevap ve görseller eşliğinde konu örneklendirilmesi yapılır.

MATERYALLER

Karton bardak, plastik tabak, alüminyum kap, tuvalet kâğıdı, kâğıt havlu rulosu, pipet, çöp şiş, balon, makarna, kavanoz kapağı, dil çubuğu, ip, pinpon topu, şişe kapağı, kumaş parçaları, yapıştırıcı, makas, sünger, eva kâğıdı, karton, su kabı, su, portakal, taş, gemi resimleri, lastik, balon, çeşitli süsleme malzemeleri vs.

YAŞ GRUBU :5-6 YAŞ

TAHMİNİ SÜRE

                1 saat

SUNUM

Öğretmen sınıfa gelir. Çocuklarla neler yaptıkları, nasıl oldukları üzerine sohbet eder.

Ön bilgileri yoklama ve merak uyandırma aşaması: Çocuklara bugün okula hangi taşıtlarla geldikleri sorulur. Çocukların cevaplarıyla birlikte taşıtlar ve bu taşıtların nasıl ilerledikleri hakkında konuşulur. Gemiye dikkat çekilir. Geminin suyun üstünde nasıl batmadan durabildiği ve ilerleyebildiği sorulur. Çocukların bu konu hakkındaki fikirleri alınır. Bununla ilgili bir deney yapılacağı söylenir ve bunun için içi su dolu büyük bir kap sınıfa getirilir. “Çocuklar sizce bu kabı neden getirdim?” diyerek dikkatleri çekilir.

Keşif Aşaması: Kabuklu bir portakal gösterilir ve bu portakalın batıp batmayacağı hakkında ne düşündükleri sorulur. Portakal suya atılır ve neden suyun üstünde kaldığı konuşulur. Tahminler alınır. Daha sonra bir taş gösterilir ve suya atılır. Taşın ve portakalın sudaki durumları karşılaştırılır.

Açıklama Aşaması: Kabuklu portakalın kabuğundaki hava boşluklarından dolayı havada kaldığını ve atılan taşın hava boşluğu olmadığı için battığını açıklıyoruz. Aynı şekilde mühendislerin gemileri tasarlarken büyük boşluklar bıraktığını bu nedenle gemilerin batmadığını söylüyoruz. Deniz simidi ve kolluklarında içi hava dolu olduğu için suda batmadığını söylüyoruz. ‘’Şimdi biz de uzaklarda yaşayan ve yardıma ihtiyacı olan arkadaşlarımıza yardım göndermek için hayalimizdeki gemileri yapacağız.’’ diyerek çocukları yönlendiriyoruz.

Genişletme Aşaması: Çocukların duvarlara asılan gemi resimlerini bulmaları istenir ve bu resimler incelenir. Çocuklardan hayallerindeki resimleri yapmadan önce yapacakları gemilerin prototipini yapmaları istenir. Prototipe uygun gemiyi yapmaları için sınıfa getirilen materyaller incelenir. Çocuklar seçtikleri materyaller ile kendi gemilerini yapar. Yapılacak olan geminin suda yüzebilmesi ve verilen parayı taşıması gerektiği belirtilir.

Her çocuk kendi gemisini tasarladıktan sonra sırayla su dolu kapta herkesin görebileceği şekilde kriterlere uygun olup olmadığı test edilir.

KELİME DAĞARCIĞI

Denge, yüzme, batma, hava boşluğu, prototip

İLGİ NOKTALARI

Portakal kabuğunda hava boşluklarının bulunmasından dolayı suyun üzerinde yüzmesi

Taşta ise hava boşluklarının bulunmamasından ötürü suda batması

Çocukların denemek istedikleri diğer nesneleri denemeleri ve yüzme batma gruplandırması yapmaları.

HATA KONTROLÜ

Öğretmen ve çocuklar süreç içerisinde hem çeşitli materyallerin yüzüp battıklarını test ederlerken hem de çocuklar kendi gemilerini çeşitli materyallerle tasarlarlarken öğretmen çocuklara rehberlik etmeli, sık hataya düşecekleri noktalarda doğru ipuçlarıyla yönlendirmelidir.

FARKLI GÖZLEMLER ve UZANTILAR

Çocuklar portakal taş ve kendi gemilerinin yüzme-batma kıyasını yaptıktan sonra, sınıfta bulunan diğer materyaller/nesnelerden istediklerini kullanarak bir yüzme-batma grafiği hazırlayabilirler. Grafik için çocukların denedikleri alternatif nesneler yüzen ve batan nesneler olarak iki gruba ayrılır.   

ÖĞRENCİLERLE SORGULAMA VE DİYALOG İÇİN OLANAKLAR

SİZCE NE SORULARI SORABİLİRİZ?

Nesnelerin yüzebilmeleri için ne tür yapıda olmaları gerekir?

Yüzen nesneler ile batan nesneler arasında ne gibi farklılıklar var?

Sizin prototipini yaptığınız geminiz yüzdü mü? Battı mı? Neden yüzdü? Neden battı?

Tasarladığın geminin yüzmesi için ne gibi değişiklikler yapman gerekir?

DOKÜMANTASYON / BİLİM İÇİN FİKİRLER DEFTERİ

Yüzen ve batan nesneler için çocuklar öğretmen eşliğinde çeşitli nesneleri içeren grafik hazırlar ve sınıfın uygun bir yerinde sergilerler. Belli zaman aralıklarıyla grafik yeniden yorumlanabilir.

SÜREÇLERİN TESPİTİ

Genel Süreçler: Bu etkinlik planı genel süreçler içerisinden ‘ bağlantı kurma’ alt başlığını içermektedir. Çocuklar uyguladıkları etkinlikte birkaç cismin/nesnenin yüzme batma grafiğini oluştururken bunların neden yüzdükleri ya da neden battıklarına dair bilgiler edinir ve bu bilgileri bağlantı kurarak diğer cisimler üzerinde yorumlayabilirler. Elde edilen bilgiyi bağlantı kurarak diğer nesneler üzerinde yorumlayabilmesi aynı zamanda genel süreçlerden ‘argüman oluşturma’ alt başlığını da kavramaktadır. Çocuklar, yüzeceğine ya da batacağına dair fikirlerini paylaştıkları nesnenin denemesini yaparak ortaya çıkan sonucun nedenini bu deney sonunda edindikleri bilgilerle açıklayabilirler.

Çocuklar tüm etkinlik süreci içerisinde yoğun bir gözleme dayalı bilgi toplama yöntemini aktif olarak kullanarak genel süreçlerden ‘ gözlem’ alt başlığını duyu organları ile etkin bir şekilde kullanırlar.

Çocuklar uygulanan deney sonrasında çeşitli hipotezler oluşturabilirler. Bunlar, edindikleri bilgiler doğrultusunda yüzme batma olayını çeşitli nesnelere genelleyebilir ve bu genellemelerini test etme imkanı elde etme şeklinde olabilir. Bu açıdan ele alındığında ise uygulanan etkinlik genel süreçlerden’ hipotez oluşturma’ alt başlığını da desteklemektedir.

Çocuklar etkinlik süreci içerisinde tasarladıkları gemilerinin yüzüp batacağına dair öngörülerde bulunabilirler.

Matematik Süreçleri: uygulanan etkinlik matematiksel süreçler açısından ele alındığında; ölçme, yerini tespit etme, tasarım, açıklamak kavramlarını içermektedir.

Çocuklar, çeşitli cisim/nesneleri yüzme batma olgusuna göre test edip karşılaştırmalar yaparak ölçmeyi, yüzen batan nesnelerin kapsadıkları alanların karşılaştırmasını yaparak yerini tespit etme kavramını, çeşitli malzemeleri kullanarak kendi gemilerinin prototipini oluşturma aşamasında tasarım alt başlığını, yüzme-batma olayının cisimlerde bulunan hava boşluklarına, cismin yoğunluğuna bağlı olarak değiştiğini ifade ederek matematiksel süreçlerden açıklamak alt başlığını kazanmış olurlar.

Fen ve Teknoloji Süreçleri: uygulanan etkinlik fen ve teknoloji süreçleri açısından ele alındığında ise etkileşim, keşfetmek, alt basamaklarını içermektedir. Çocuklar; etkinliği uygulama aşamasında gereken dikkat ve ilgiyi göstererek anlamlı bir öğrenme için gereken etkileşimi gerçekleştirmiş olurlar. Ayrıca sorular sorma ve  sorulan sorulara cevap verme bağlamında da sınıfla bir etkileşime geçmiş olurlar. Çeşitli cisimleri yüzme batma durumlarına göre gruplamak için önce bu nesneleri test ederler bu durum çocukların bilinmeyenleri deneyimlemesine olanak sağlar ve böylece çocuklar keşfederek yeni bilgilere ulaşır ve bu bilgileri anlamlandırarak mantılı çıkarımlar yapmaya çalışırlar.

Eğilimler: etkinlik uygulanırken ilgi çekici girişlerle çocukların ilgi ve merakları aktifleştirilir. Çocuklar işbirliği içinde çalışarak bir grafik oluşturur ve kendi gemi prototiplerini tasarlarken hayal güçlerini ve yaratıcılıklarının sınırlarını zorlayabilirler.

NOTLAR

Bu etkinlik yüzme-batma konusunu öğretmenin bilmesini ve hedeflenen kelime dağarcığını kullanarak öğrencileri ile beraber deneyimlemesini gerektirmektedir. Aşağıdaki kaynak bu anlamda yardımcı kaynak olarak öğretmen tarafından kullanılabilir.

http://www.fenbilimleri.org/soru-bankasi/item/173-y%C3%BCzme-ve-batma-olaylari.html

GÖRSELLER

Nihat SAYIN

PERİSKOP (final projesi)

EKİNLİK BAŞLIĞI : PERİSKOP

ETKİNLİK TANIMI: periskop etkinliği , su altındayken su yüzeyinde bulunan nesneleri/cisimleri nasıl görebiliriz? sorusuyla başlayarak , çocukları bilimsel düşünmeye, yaratıcı çözüm yolları denemeye ve hipotezler oluşturmaya yönelten bir süreçtir. çocuklar bu süreç sonunda sorularına yanıt olacak bir ürün ortaya çıkarırlar.

MATERYALLER:
karton kutular boya kalemleri, ayna, silikon, makas
YAŞ: 5-6 yaş
TAHMİNİ SÜRE: 1 saat

SUNUM:
Öğretmen ve çocuklar rahatça iletişim kurabilecekleri bir yere geçerler. öğretmen çocuklara karton kutular verir. çocuklara bir karton kutu ile ne yapabilirsiniz? sorusunu sorar. çocukların yanıtları üzerinde öğretmen çocuklara karton kutularla istediklerini yapmaları konusunda zaman tanır. daha sonra öğretmen çocukları asıl planladığı etkinliğe hazırlamak amacıyla basit birkaç yönlendirme yapar. örneğin bir karton kutuyla bir denizaltı yapabilir miyiz? şeklinde soru sorar. çocuklarla bu konu üzerine tartışılır ve öğretmen çocuklarla kutuları kullanarak bir denizaltı yaparlar. bu süreçte bir denizaltı aracında ne gibi özellikler bulunabileceği ve bizim bunu sınıfımızda bulunan materyallerle nasıl tasarlayabileceğimiz üzerine sohbet edilir.
stem sürecinin ana konusunu içeren soruyu sorar. ' çocuklar deniz altındayken denizin üstündekileri nasıl görebiliriz?
çocukların yanıtları tartışıldıktan sonra öğretmen çocuklara periskop fotoğrafları gösterir ve çocuklara periskopun görüntüyü nasıl aktardığını anlatır. bunun üzerine öğretmen ve çocuklar karton kutuyla yaptıkları denizaltına bir periskop tasarlarlar. gerçek modele uygun olarak, karton kutular belirlenen ölçülerde kesilir ve sağlamlılık açısından silikonla yapıştırılır. aynalar periskopun alt ve üst kısımlarına yerleştirilir ve aynaların boyutlarında karşı kısmına kesikler açılır. öğretmen çocuklara aynaların periskopta ne tür bir işleve sahip olduğunu sorar ve çocukların tahminleri alınır.
KELİME DAĞARCIĞI:
periskop, yansıma
İLGİ NOKTALARI:
periskop yaparken aynaların yerleştirilme aşamaları
periskopun görüntüyü doğru bir şekilde aktarımını kontrol aşaması
HATA KONTROLÜ:
aynaları doğru noktalara doğru açıyla yerleştirme ve aynaların karşı kısmına açılacak olan boşlukları doğru yerlere açma.
FARKLI GÖZLEMLER VE UZANTILAR:
oluşturulan periskop su dolu bir kabın içinde test edilebilir. görüntüyü aktarması açısından başka hangi materyaller kullanılabileceği noktasında fikirler tartışılır.
ÖĞRENCİLERLE SORGULAMA İÇİN VE DİYALOG İÇİN OLANAKLAR
periskop nedir? ne için kullanılır?
periskop deniz üstünden görüntüyü bize nasıl aktarıyor olabilir?
bir periskopta ne gibi özellikler bulunmalıdır?

DÖKÜMANTASYON
oluşturulan denizaltı ve periskopla çocuklar bir yolculuğa çıkarlar ve bu yolculukta nelerle karşılaştıklarını hikayeleştirerek anlatır ya da resmini yapabilirler. resimler sergilenebilir.

SÜREÇLERİN TESPİTİ:
GENEL SÜREÇLER

• bağlantı kurma

çocuklar periskop etkinliğini yaparken aynaların görüntüyü yansıtma özelliğini kavrayarak bu bilgiyle diğer araçlar arsında ilişki kurabilir.

• argüman oluşturma

çocuklar periskop yaparlarken aynaların, görüntüyü yansıtması amacıyla birbirine paralel ve belirli açılarla yerleştirildiğini açıklayabilirler.

• gözlem

öğretmen çocuklara periskopun nasıl bir alet olduğunu ne işe yaradığını gösterirken çocuklar gözlem yaparlar.
çocuklar tüm etkinlik aşamalarını dikkatli bir şekilde gözlemleyerek aynaları kullanarak oluşturduğumuz periskopun nasıl görüntüyü aktardığını gözlemlerler.

• hipotez oluşturma

bir kartonla neler yapabilirsin? sorusunda çocuklar çeşitli hipotezler oluştururlar ve bunları test ederler ve bunun sonucunda hipotezlerine uygun olumlu ya da olumsuz çıkarımlarda bulunurlar.

• öngörü

öğretmen çocuklara aynaları göstererek bu aynaları periskopun hangi bölümünde niçin kullanacaklarını sorduğunda çocuklar tahminde bulunurlar. aynanın görüntüyü  yansıtma özelliği ile ilgili bir öngörü sunabilirler.

MATEMATİKSEL SÜREÇLER

• ölçme

çocuklarla faklı boylarda ve farklı boyutlarda periskoplar yapılır ve bunlar arasında karşılaştırmalar yapılarak ne gibi farklar olduğu üzerine konuşulur.

• tasarım 

çocuklar etkinliğin başlangıcından sonuna kadar bir tasarım süreci içerisindedirler. bir kutuyla neler yapabilirsiniz? sorusu ile başlar, kutularıyla yapabileceklerini tasarlarken, bir denizaltı inşa ederken ve periskopun yapım aşamasına kadar bir tasarım vardır.

• oynamak

çocuklar oluşturdukları denizaltı ve periskop ile bir yolculuğa çıkarlar ve bu yolculukta nelerle karşılaştıklarını arkadaşlarına anlatırlar. periskoplarını test ederler.

• açıklamak 

öğretmen ve çocuklar gerçek bir periskopu model alarak sınıfta bulunan materyallerle periskop oluştururlarken öğretmen, periskopta kullanılan aynaların nasıl bir işleve sahip olduğunu çocuklara açıklar ve bu bilgiyi çocuklar artık başkasına açıklayabilir, kullanabilir hale gelirler. elindeki materyallerle neler yapmaya çalışıklarını açıklayabilirler.
FEN VE TEKNOLOJİ SÜREÇLERİ

• etkileşim 

Çocuklar kutularıyla tasarımlar yaparlarken ve periskop tasarlarken ilgi ve merakları üst seviyede olur, tasarımlara yönelik anlamlı sorular sorarlar.

• Keşfetmek

Periskopta olası hatalarda çocuklar sorunun neden kaynaklı olduğunu araştırırlar ve periskop yapım aşamasını gerçekleştirdikten sonra bilinmeyen bir süreci deneyimlemiş olurlar.
DESTEKLEYİCİ SÜREÇLER
Merak işbirliği heves yaratıcılık hayalgücü

NOTLAR:
https://eodev.com/gorev/10375020
https://www.youtube.com/watch?v=Ezv7Ejn29AI

HAVVA DELEN

Kum Saati (stem süreçleri açısından değerlendirme)

etkinlik adı: kum saati
etkinlik süresi: 20 dk.
etkinlik yaş grubu: 5-6 yaş
ana stem konusu: zamanı farklı araçlarla ölçme
materyaller:

• çocuk sayısının 2 katı kadar pet şişe ve kapakları
• renkli kumlar
• silikon yapıştırıcı
• pet şişe sayısı kadar küçük kavanoz kapakları
• huni

ETKİNLİK PLANININ UYGULANMA AŞAMALARI
 gözlem yapmak amacıyla gittiğimiz Rahmi Akıncı İlkokulu bünyesinde bulunan anasınıfında uygulanan etkinliğin aşamaları şu şekildedir:
öğretmen çocuklara ' zaman deyince aklınıza ne geliyor?, zamanı nasıl ölçeriz? zamanı ölçemezsek ne gibi zorluklarla karşılaşırız? siz zamanı ne ile ölçüyorsunuz? ' gibi konuya yönelik bir kaç soru sordu ve çocukların yanıtları alındı. alınan cevaplar ardından öğretmen çocuklara daha önce kum saati görüp görmediklerini sordu ve etkinlik olarak bir kum saati yapacaklarını söyledi.

kum saati yapımı için öğretmen önceden hazırladığı pet şişelerin kesik kısmına kavanoz kapaklarının yapıştırılmasıyla oluşan kum saatinin ilk kısmını çocuklara verdi(resim 1) ve çocuklardan içine 4 kaşık kum koymalarını istedi.

resim 1.

 etkinliğin bu aşamasında öğretmen çocuklara şu soruyu yöneltti:
-çocuklar kumu pet şişenin içine doğrudan kaşıkla dolduramıyoruz, dökülüyor, peki sizce kumu dökmeden pet şişenin içerisine nasıl aktarırız?
çocuklardan gelen yanıtların ardından öğretmen çocuklara huniyi verdi ve kumu huni yardımı ile alt tarafı kapakla kapatılmış olan kum saatinin ilk kısmına aktardılar.

resim 2.

ardından öğretmen çocuklara pet şişelerin kapaklarını ve kum saatinin diğer kısmını verdi ve kapaklarını kapatarak birleştirmelerini istedi.

resim 3.
   

KUM SAATİ ETKİNLİĞİNİN STEM SÜREÇLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

kum saati etkinliği konu bakımından değerlendirilecek olursa, çocukların günlük yaşamda edinmeleri gereken zaman kavramıyla ilişkilidir. 

öğretmen, etkinliği uygularken çocuklara kum saatine 4 kaşık kum koymalarını isteyerek stem uygulamasında  matematiksel süreçlerden sayma ve ölçme kazanımlarını deneyimlemelerini sağlamıştır. bir diğer ölçme kazanımı olarak çocuklar yaptıkları kum saatinin zaman boyutundan rakamsal karşılığını saydılar ve söylediler. bu işlemin ardından çocuklar birbirlerinin kum saatini takip ederek, kumun akış hızı hakkında tartıştılar. 

buna ek olarak çocuklar etkinliği birebir uygulama ikanı elde ederek aktif katılım gösterdiler. 

kum saati etkinliğine, stem uygulamasının fen ve teknoloji süreçleri açısından bakıldığında; çocuklara zamanla ilgili sorular sorularak, çocukların ilgi ve merak göstermeleri sağlandı. ancak yapılan kum saati sürecine çocuklar öğretmenin kısıtlı zamanından ötürü tamamen dahil olamadılar ve yapılan ürünlerin dayanıklılığı konusunda sorunlarla karşılaşıldı. sınıfta 32 öğrenci olduğundan dolayı öğretmenin her çocukla birebir ilgilenme fırsatı olmadı. 

Kum saati etkinliğinin daha başarılı ve stem süreçlerini içeren bir etkinlik planı olabilmesi için aşağıdakiler yapılabilir. 

 öncelikle çocuklarla zaman yönetimi hakkında daha detaylı ve anlamlı bir sohbet yapılabilir, saatin ortaya çıkma nedeni , eksikliğinde ne gibi sorunlar oluşabileceği konusunda, kısaca zamanı yönetebilme konusunda daha detaylı bir tartışma yapılabilirdi. 

etkinlik  günlük yaşam deneyimleriyle daha fazla detaylandırılarak değerlendirilseydi çocukların hayal güçlerini kullanarak yaratıcı ürünler ortaya koymaları sağlanabilirdi. 

tasarım boyutuna bakıldığında;kum saati öğretmen tarafından tasarlandığı için çocukların yaratıcı düşünmeleri engellenmiş oldu, çocuklar özgün fikirleriyle ortak  bir karar doğrultusunda bir kum saati yapmayı planlayabilir ve bu tasarımı test etme olanağı bulabilirlerdi. 

çocukların yeni yollar keşfetme ve bunları test etme imkanı olmadı. etkinlik sırasında çocuklar sürekli uyarıldığından dolayı kimi çocukların etkinlik sürecinde yeterince istekli katılımı olmadı. 

 bir başka fen sürecini içeren keşfetme kavramı açısından bakılacak olursa; çocuklar özgün bir ürün ortaya koymadıkları için problemi araştırma ve çözüm geliştirme durumu meydana gelmedi. bu durumu çözmek amacıyla zamanı yönetme hususunda çocuklarla bir drama etkinliği yapılabilirdi. 

öğretmen çocuklarla yeteri kadar soru- cevap yapmadığı için etkinlikte tartışma kısmında eksiklikler yaşandı, daha doğru ve daha açık uçlu, çocukların düşünerek yanıtlayacakları sorularla tartışma süreci daha aktif bir şekilde gerçekleştirilebilirdi.

 HAVVA DELEN & NİHAT SAYIN

ASİT VE ÇİNKO TEPKİMESİ

Başlık: Limon Deneyi

Ana STEM Konusu: Limon asidi ile çinkonun tepkimesi sonucu açığa çıkan enerji

Materyaller: 4 ad. limon, 4 ad. çinko vida, 4 ad. kalın bakır tel,  5 ad. crocodile kablo ve 1 ad. küçük led ampul

Kazanımlar: 

• Problem çözme becerisi
• Merak ve keşfetme
• Gözlem yapma

• Karşılaştırma yaparak sonuç çıkarma

Öğrenme Süreci:

Öğretmen sınıfa girer ve çocuklara; ‘Çocuklar, arkadaşım bana kumandalı araba almış ancak kullanamıyorum. Ne yapabilirim bana yardımcı olabilir misiniz?’ der. Daha sonra çocukların fikirleri alınır. Bu doğrultuda çocuklarla kumandalı arabanın nasıl çalışıyor olabileceği hakkında sohbet edilir. Çocuklara; ‘Çocuklar sizce kumandalı araba nasıl çalışıyor olabilir?’ sorusu sorulur, çocukların ‘pil ile’ cevabını vermesi için gerekli yönlendirme yapılır. Daha sonra öğretmen çocuklara: 'Çocuklar peki pil ne için gereklidir? , Kendi pilimizi yapabilir miyiz?, Peki nasıl yapabiliriz?, Hangi malzemeleri kullanabiliriz?’ der. Çocuklardan alınan cevaplar kaydedilir ve bu doğrultuda limon deneyini yapmak için kullanılabilecek materyaller bir araya getirilir.

Deneyin Yapılışı:

• 4 ad. limon alınır ve yan yana gelecek şekilde her bir limona bir adet bakır tel ve bir adet çinko vida saplanır.
• Daha sonra crocodile kabloların bir ucu bir bakır tele diğer ucu diğer bakır tele gelecek şekilde zincirleme tutturulur ve crocodile kablonun son ucu boşta kalır. Aynı işlem çinko vidalara da uygulanır.
• Son olarak crocodile kabloların boşta kalan uçları led ampulun boştaki tellerine tutturulur.

Sonuç:

Çinkonun ve limondaki asidin tepkimeye girmesi sonucu açığa çıkan enerji kablolar yardımıyla ampule ulaşacak ve ampul yanacaktır.

İlke:

Limon asidi ve çinko tepkimeyle enerji açığa çıkarır.

DEĞERLENDİRME

• Çocuklar ampul nasıl yandı?
• Sizce pillerin çalışma şekli bizim deneyimizdeki ile benzer mi?
• Sizce elektrik kabloların üzerinde nasıl hareket ediyor olabilir?

• Elektrik başka hangi yollarla iletilebilir?

Nihat SAYIN

30.03.2019

LİMON DENEYİ

LİMON DENEYİ

Ana Stem Konusu: Limon asitlerinden elektrik elde etme
Malzemeler: 4 ad. limon, 4 ad. kalın bakır tel, 4 ad. çinkolu vida, 5 ad. krokodil kablo ve 1 ad. led ampul(küçük)

Kazanımlar:

• Gözlem yapma
• Merak ve keşfetme isteği
• Problem çözme becerisi 

Öğrenme Süreci:
 Öğretmen sınıfa girer ve çocuklara; ‘Çocuklar, arkadaşım bana konuşan bebek almış ancak konuşturamıyorum. Ne yapabilirim bana yardımcı olabilir misiniz?’ der. Daha sonra çocukların fikirleri alınır. Bu doğrultuda çocuklarla oyuncak bebeğin nasıl çalışıyor olabileceği hakkında sohbet edilir. Çocuklara; ‘Çocuklar oyuncak bebek neden çalışmıyor olabilir?’ sorusu sorulur, çocukların ‘pili yok’ , 'elektrik lazım' gibi cevapları vermesi için gerekli yönlendirme yapılır. Daha sonra öğretmen çocuklara: ‘Çocuklar peki kendi pilimizi yapabilir miyiz?, Peki nasıl yapabiliriz?, Hangi malzemeleri kullanabiliriz?’ der. Çocuklardan alınan cevaplar kaydedilir ve bu doğrultuda elektrik üretimi deneyi için kullanılabilecek materyaller bir araya getirilir.

Deneyin Yapılışı:

• Limonlarımızın bir tarafına bakır tel diğer tarafına vidalar saplanır.
• Krokodil kablolar bakır tellere ve vidalara tutturulur.
• Son kalan krokodil kablonun bir ucu bakır tele diğer ucu vidaya tutturulur.
• boşta kalan uçlar led ampule tutturulur.

Sonuç:
Vidalardaki çinko limon asidi ile tepkimeye girerek enerji açığa çıkarır, bu enerji bakır teller yardımıyla led ampule iletilir ve bu enerji sonucu led ampul yanmaya başlar.

İlke:
Limon asidi ve çinko tepkimesi enerji açığa çıkarır.

Değerlendirme:
Çocuklara aşağıdaki sorular sorulur:

• Çocuklar sizce neden ampul yandı çıktı?
• Kabloları uzatsak farkeden bir şey olur mu?
• Başka ne ile, nasıl elektrik elde edebiliriz? 
• Elektrik başka hangi alanlarda kullanılır?

Havva DELEN

STEM süreçlerini içeren etkinlik planı

başlık: Basit bir telefon
yaş grubu: 5-6 yaş
materyaller: makas, ip, pet bardaklar, yapıştırıcı
ileti: Ses ipin üzerinde titreşir.

kazanımlar:
problem çözme becerisi,
araştırma,keşfetme duygusunu geliştirme,
gözlem yapma, yaratıcılık
hipotezler oluşturma ve bunları test etme
sorumluluk alma ve grupla işbirliği içinde hareket etme
vb.
ÖĞRENME SÜRECİ

Öğretmen sınıfa girer ve çocuklara; ‘Çocuklar, annem İstanbul’da yaşıyor. Annemi çok özledim ancak telefonum bozulduğu için onunla konuşamıyorum. Ne yapabilirim bana yardımcı olabilir misiniz?’ der. Daha sonra çocukların fikirleri alınır. Bu doğrultuda çocuklarla telefonun nasıl çalışıyor olabileceği hakkında sohbet edilir. Çocuklara; ‘Çocuklar sesimiz telefonda karşı tarafa nasıl gidiyor olabilir?’ sorusu sorulur, çocukların ‘kablo’ cevabını vermesi için gerekli yönlendirme yapılır. Daha sonra öğretmen çocuklara: ‘Çocuklar peki kendi telefonumuzu yapabilir miyiz? , Nasıl yapabiliriz? , Sınıftaki hangi malzemeleri kullanabiliriz?’ der. Çocuklardan alınan cevaplar kaydedilir ve bu doğrultuda sınıftaki telefon için kullanılabilecek materyaller bir araya getirilir.

BASİT BİR TELEFON

Deneyin Yapılışı:

●     Plastik bardakların tabanlarının ortasına birer delik açılır.

●     4 m uzunluğundaki ipin uçları plastik bardakların deliğinden geçirilir.

●     İplerin uçlarına birer düğüm atılır.

●     Bardaklar iki çocuğa verilir. (İp hiçbir nesneye temas etmemelidir.)

●     Çocuklardan biri kendi bardağına konuşurken, diğer çocuk kendi bardağını kulağına götürür.

●     Bu işlem tersi olarak diğer çocuk için tekrarlanır.

Sonuç:

Ses ipi titreştirecektir ve bu titreşim, ipin diğer ucuna giderek karşıdaki çocuğun bu sesi duymasını sağlayacaktır.

İlke:

Ses, iplerin/tellerin üzerinden iletilebilir.

Deneye başlamadan önce çocuklar gruplara ayrılır. Grupların fikirleri doğrultusunda materyaller çocuklara verilerek kendi telefonlarını yapmaları istenir. Öğretmen bu süreçte çocuklara rehberlik eder. Gruplar telefonlarını oluşturma sürecini tamamladıktan sonra oluşturulan telefonlar incelenir ve sesi iletip iletmediği test edilir. Grup çalışması tamamlandıktan sonra Basit Bir Telefon deneyine geçilir. Deneyde farklı uzunlukta ipler ve farklı türde bardaklar kullanılarak çocukların test etmeleri sağlanır.

Değerlendirme:

●     Çocuklar ipin uzunluğu arttığında sesin iletiminde ne gibi değişiklikler oldu?

●     Sizce hangi bardak sesin iletiminde daha kullanışlı?

●     Sesin iletimini sağlayan ana materyal hangisidir?

●     Sizce ses ipin üzerinde nasıl hareket ediyor olabilir?

●     Sizce ipin yerine başka hangi materyal kullanılabilir?

sorularla etkinlik değerlendirmesinin ardından öğretmen farklı deneme tekniklerine giderek süreci ve çocukları değerlendirebilir. 

 'basit bir telefon' deneyinin ardından öğretmen çocuklara uyguladıkları etkinlikle ilgili resim çizmelerini söyler. resimler çocuklar eşliğinde incelenir ve ardından panoda sergilenir.

bir başka değerlendirme yöntemi olarak öğretmen çocukların süreç içinde küçük gruplar halinde tasarladıkları telefonların fotoğrafını çekerek deney sonunda karşılaştırma yapmalarını ister. fotoğraflara bakılarak öğretmen çocuklarla süreçte ne gibi sorunlarla karşılaştıklarını, tasarladıkları telefonların ne kadar amacına ulaştığı üzerine konuşulur. 

Nihat SAYIN

Basit Bir Telefon

başlık: basit bir telefon
ana STEM konusu: ses, ipin üzerinde ilerler.
materyaller: iki adet pet bardak, ip, bardaklara delik açmak amacıyla makas.
yaş: 5-6 yaş

kazanımlar: 

• Problem çözme becerisi
• Merak ve keşfetme
• Gözlem yapma
• Hipotez oluşturma ve bunları test etme
• Sorumluluk alma ve grup dinamiği
• Ölçüm yapma ve karşılaştırma yaparak sonuç çıkarma

Öğrenme Süreci:

Öğretmen sınıfa girer ve çocuklara; ‘Çocuklar, annem İstanbul’da yaşıyor. Annemi çok özledim ancak telefonum bozulduğu için onunla konuşamıyorum. Ne yapabilirim bana yardımcı olabilir misiniz?’ der. Daha sonra çocukların fikirleri alınır. Bu doğrultuda çocuklarla telefonun nasıl çalışıyor olabileceği hakkında sohbet edilir. Çocuklara; ‘Çocuklar sesimiz telefonda karşı tarafa nasıl gidiyor olabilir?’ sorusu sorulur, çocukların ‘kablo’ cevabını vermesi için gerekli yönlendirme yapılır. Daha sonra öğretmen çocuklara: ‘Çocuklar peki kendi telefonumuzu yapabilir miyiz?, Peki nasıl yapabiliriz?, Sınıftaki hangi malzemeleri kullanabiliriz?’ der. Çocuklardan alınan cevaplar kaydedilir ve bu doğrultuda sınıftaki telefon için kullanılabilecek materyaller bir araya getirilir.

BASİT BİR TELEFON

Deneyin Yapılışı:

• Plastik bardakların tabanlarının ortasına birer delik açılır.
• 4 m uzunluğundaki ipin uçları plastik bardakların deliğinden geçirilir.
• İplerin uçlarına birer düğüm atılır.
• Bardaklar iki çocuğa verilir. (İp hiçbir nesneye temas etmemelidir.)
• Çocuklardan biri kendi bardağına konuşurken, diğer çocuk kendi bardağını kulağına götürür.
• Bu işlem tersi olarak diğer çocuk için tekrarlanır.

Sonuç:

Ses ipte titreşimler oluşturacak ve bu titreşim, ipin diğer ucuna giderek karşıdaki çocuğun bu sesi duymasını sağlayacaktır.

İlke:

Ses, iplerin/tellerin üzerinden iletilebilir.

Deneye başlamadan önce çocuklar gruplara ayrılır.Grupların fikirleri doğrultusunda materyaller çocuklara verilerek kendi telefonlarını yapmaları istenir. Öğretmen bu süreçte çocuklara rehberlik eder. Gruplar telefonlarını oluşturma sürecini tamamladıktan sonra oluşturulan telefonlar incelenir ve sesi iletip iletmediği test edilir. Grup çalışması tamamlandıktan sonra Basit Bir Telefon deneyine geçilir. Deneyde farklı uzunlukta ipler ve farklı türde bardaklar kullanılarak çocukların test etmeleri sağlanır.

DEĞERLENDİRME

çocuklara aşağıdaki sorular sorulur:

• Çocuklar ipin uzunluğu arttığında sesin iletiminde ne gibi değişiklikler oldu?
• Sizce hangi bardak sesin iletiminde daha kullanışlı?’
• Sesin iletimini sağlayan ana materyal hangisidir?
• Sizce ses ipin üzerinde nasıl hareket ediyor olabilir?

. Sizce ipin yerine başka hangi materyal kullanılabilir?

Çocuklarla yapılan bu deney sürecini değerlendirmek için, informal değerlendirme türleri arasından gözlem tekniği ve alternatif değerlendirme türlerinden performans görevi ve değerlendirme kullanılarak çocukların süreç içerisinde neyi nasıl uyguladıkları, probleme nasıl bir bakış açısı getirdikleri ve nasıl bir yol izledikleri hakkında bilgi sahibi olunarak değerlendirme yapılabilir. 

Etkinlik içerisinde öğretmen ve çocuklar 'basit bir telefon ' deneyini uygulamadan önce, küçük gruplar halinde oluşturdukları hipotezleri denerken ,yani kendi telefonlarını oluşturma sürecinde gruplar birbirlerinin oluşturdukları telefonları gözlemleyebilir ve bu telefonların ne derece amaca uygun olduğunu test edebilirler. etkinliğin bu kısmında değerlendirme yapmak amacıyla gözlem tekniği kullanılır. 

Bir başka seçenek olarak öğretmen ve çocuklar 'basit bir telefon' deneyini yapmadan önce , küçük gruplar halinde kendi telefonlarını yaparlarken öğretmen ya da çocuklar süreç devam ederken fotoğraf çekerler. öğretmen daha sonra bu fotoğrafları çocuklar eşliğinde, 'burada ne yapıyordunuz? bunu yapmaktaki amacınız neydi?, telefonunuz ne derece amacına ulaştı?, nasıl hatalarla karşılaştınız? gibi  sorularla değerlendirir. 

Havva DELEN

 21.03.19