ASİT VE ÇİNKO TEPKİMESİ

Başlık: Limon Deneyi

Ana STEM Konusu: Limon asidi ile çinkonun tepkimesi sonucu açığa çıkan enerji

Materyaller: 4 ad. limon, 4 ad. çinko vida, 4 ad. kalın bakır tel,  5 ad. crocodile kablo ve 1 ad. küçük led ampul

Kazanımlar: 

• Problem çözme becerisi
• Merak ve keşfetme
• Gözlem yapma

• Karşılaştırma yaparak sonuç çıkarma

Öğrenme Süreci:

Öğretmen sınıfa girer ve çocuklara; ‘Çocuklar, arkadaşım bana kumandalı araba almış ancak kullanamıyorum. Ne yapabilirim bana yardımcı olabilir misiniz?’ der. Daha sonra çocukların fikirleri alınır. Bu doğrultuda çocuklarla kumandalı arabanın nasıl çalışıyor olabileceği hakkında sohbet edilir. Çocuklara; ‘Çocuklar sizce kumandalı araba nasıl çalışıyor olabilir?’ sorusu sorulur, çocukların ‘pil ile’ cevabını vermesi için gerekli yönlendirme yapılır. Daha sonra öğretmen çocuklara: 'Çocuklar peki pil ne için gereklidir? , Kendi pilimizi yapabilir miyiz?, Peki nasıl yapabiliriz?, Hangi malzemeleri kullanabiliriz?’ der. Çocuklardan alınan cevaplar kaydedilir ve bu doğrultuda limon deneyini yapmak için kullanılabilecek materyaller bir araya getirilir.

Deneyin Yapılışı:

• 4 ad. limon alınır ve yan yana gelecek şekilde her bir limona bir adet bakır tel ve bir adet çinko vida saplanır.
• Daha sonra crocodile kabloların bir ucu bir bakır tele diğer ucu diğer bakır tele gelecek şekilde zincirleme tutturulur ve crocodile kablonun son ucu boşta kalır. Aynı işlem çinko vidalara da uygulanır.
• Son olarak crocodile kabloların boşta kalan uçları led ampulun boştaki tellerine tutturulur.

Sonuç:

Çinkonun ve limondaki asidin tepkimeye girmesi sonucu açığa çıkan enerji kablolar yardımıyla ampule ulaşacak ve ampul yanacaktır.

İlke:

Limon asidi ve çinko tepkimeyle enerji açığa çıkarır.

DEĞERLENDİRME

• Çocuklar ampul nasıl yandı?
• Sizce pillerin çalışma şekli bizim deneyimizdeki ile benzer mi?
• Sizce elektrik kabloların üzerinde nasıl hareket ediyor olabilir?

• Elektrik başka hangi yollarla iletilebilir?

Nihat SAYIN

30.03.2019

LİMON DENEYİ

LİMON DENEYİ

Ana Stem Konusu: Limon asitlerinden elektrik elde etme
Malzemeler: 4 ad. limon, 4 ad. kalın bakır tel, 4 ad. çinkolu vida, 5 ad. krokodil kablo ve 1 ad. led ampul(küçük)

Kazanımlar:

• Gözlem yapma
• Merak ve keşfetme isteği
• Problem çözme becerisi 

Öğrenme Süreci:
 Öğretmen sınıfa girer ve çocuklara; ‘Çocuklar, arkadaşım bana konuşan bebek almış ancak konuşturamıyorum. Ne yapabilirim bana yardımcı olabilir misiniz?’ der. Daha sonra çocukların fikirleri alınır. Bu doğrultuda çocuklarla oyuncak bebeğin nasıl çalışıyor olabileceği hakkında sohbet edilir. Çocuklara; ‘Çocuklar oyuncak bebek neden çalışmıyor olabilir?’ sorusu sorulur, çocukların ‘pili yok’ , 'elektrik lazım' gibi cevapları vermesi için gerekli yönlendirme yapılır. Daha sonra öğretmen çocuklara: ‘Çocuklar peki kendi pilimizi yapabilir miyiz?, Peki nasıl yapabiliriz?, Hangi malzemeleri kullanabiliriz?’ der. Çocuklardan alınan cevaplar kaydedilir ve bu doğrultuda elektrik üretimi deneyi için kullanılabilecek materyaller bir araya getirilir.

Deneyin Yapılışı:

• Limonlarımızın bir tarafına bakır tel diğer tarafına vidalar saplanır.
• Krokodil kablolar bakır tellere ve vidalara tutturulur.
• Son kalan krokodil kablonun bir ucu bakır tele diğer ucu vidaya tutturulur.
• boşta kalan uçlar led ampule tutturulur.

Sonuç:
Vidalardaki çinko limon asidi ile tepkimeye girerek enerji açığa çıkarır, bu enerji bakır teller yardımıyla led ampule iletilir ve bu enerji sonucu led ampul yanmaya başlar.

İlke:
Limon asidi ve çinko tepkimesi enerji açığa çıkarır.

Değerlendirme:
Çocuklara aşağıdaki sorular sorulur:

• Çocuklar sizce neden ampul yandı çıktı?
• Kabloları uzatsak farkeden bir şey olur mu?
• Başka ne ile, nasıl elektrik elde edebiliriz? 
• Elektrik başka hangi alanlarda kullanılır?

Havva DELEN

STEM süreçlerini içeren etkinlik planı

başlık: Basit bir telefon
yaş grubu: 5-6 yaş
materyaller: makas, ip, pet bardaklar, yapıştırıcı
ileti: Ses ipin üzerinde titreşir.

kazanımlar:
problem çözme becerisi,
araştırma,keşfetme duygusunu geliştirme,
gözlem yapma, yaratıcılık
hipotezler oluşturma ve bunları test etme
sorumluluk alma ve grupla işbirliği içinde hareket etme
vb.
ÖĞRENME SÜRECİ

Öğretmen sınıfa girer ve çocuklara; ‘Çocuklar, annem İstanbul’da yaşıyor. Annemi çok özledim ancak telefonum bozulduğu için onunla konuşamıyorum. Ne yapabilirim bana yardımcı olabilir misiniz?’ der. Daha sonra çocukların fikirleri alınır. Bu doğrultuda çocuklarla telefonun nasıl çalışıyor olabileceği hakkında sohbet edilir. Çocuklara; ‘Çocuklar sesimiz telefonda karşı tarafa nasıl gidiyor olabilir?’ sorusu sorulur, çocukların ‘kablo’ cevabını vermesi için gerekli yönlendirme yapılır. Daha sonra öğretmen çocuklara: ‘Çocuklar peki kendi telefonumuzu yapabilir miyiz? , Nasıl yapabiliriz? , Sınıftaki hangi malzemeleri kullanabiliriz?’ der. Çocuklardan alınan cevaplar kaydedilir ve bu doğrultuda sınıftaki telefon için kullanılabilecek materyaller bir araya getirilir.

BASİT BİR TELEFON

Deneyin Yapılışı:

●     Plastik bardakların tabanlarının ortasına birer delik açılır.

●     4 m uzunluğundaki ipin uçları plastik bardakların deliğinden geçirilir.

●     İplerin uçlarına birer düğüm atılır.

●     Bardaklar iki çocuğa verilir. (İp hiçbir nesneye temas etmemelidir.)

●     Çocuklardan biri kendi bardağına konuşurken, diğer çocuk kendi bardağını kulağına götürür.

●     Bu işlem tersi olarak diğer çocuk için tekrarlanır.

Sonuç:

Ses ipi titreştirecektir ve bu titreşim, ipin diğer ucuna giderek karşıdaki çocuğun bu sesi duymasını sağlayacaktır.

İlke:

Ses, iplerin/tellerin üzerinden iletilebilir.

Deneye başlamadan önce çocuklar gruplara ayrılır. Grupların fikirleri doğrultusunda materyaller çocuklara verilerek kendi telefonlarını yapmaları istenir. Öğretmen bu süreçte çocuklara rehberlik eder. Gruplar telefonlarını oluşturma sürecini tamamladıktan sonra oluşturulan telefonlar incelenir ve sesi iletip iletmediği test edilir. Grup çalışması tamamlandıktan sonra Basit Bir Telefon deneyine geçilir. Deneyde farklı uzunlukta ipler ve farklı türde bardaklar kullanılarak çocukların test etmeleri sağlanır.

Değerlendirme:

●     Çocuklar ipin uzunluğu arttığında sesin iletiminde ne gibi değişiklikler oldu?

●     Sizce hangi bardak sesin iletiminde daha kullanışlı?

●     Sesin iletimini sağlayan ana materyal hangisidir?

●     Sizce ses ipin üzerinde nasıl hareket ediyor olabilir?

●     Sizce ipin yerine başka hangi materyal kullanılabilir?

sorularla etkinlik değerlendirmesinin ardından öğretmen farklı deneme tekniklerine giderek süreci ve çocukları değerlendirebilir. 

 'basit bir telefon' deneyinin ardından öğretmen çocuklara uyguladıkları etkinlikle ilgili resim çizmelerini söyler. resimler çocuklar eşliğinde incelenir ve ardından panoda sergilenir.

bir başka değerlendirme yöntemi olarak öğretmen çocukların süreç içinde küçük gruplar halinde tasarladıkları telefonların fotoğrafını çekerek deney sonunda karşılaştırma yapmalarını ister. fotoğraflara bakılarak öğretmen çocuklarla süreçte ne gibi sorunlarla karşılaştıklarını, tasarladıkları telefonların ne kadar amacına ulaştığı üzerine konuşulur. 

Nihat SAYIN

Basit Bir Telefon

başlık: basit bir telefon
ana STEM konusu: ses, ipin üzerinde ilerler.
materyaller: iki adet pet bardak, ip, bardaklara delik açmak amacıyla makas.
yaş: 5-6 yaş

kazanımlar: 

• Problem çözme becerisi
• Merak ve keşfetme
• Gözlem yapma
• Hipotez oluşturma ve bunları test etme
• Sorumluluk alma ve grup dinamiği
• Ölçüm yapma ve karşılaştırma yaparak sonuç çıkarma

Öğrenme Süreci:

Öğretmen sınıfa girer ve çocuklara; ‘Çocuklar, annem İstanbul’da yaşıyor. Annemi çok özledim ancak telefonum bozulduğu için onunla konuşamıyorum. Ne yapabilirim bana yardımcı olabilir misiniz?’ der. Daha sonra çocukların fikirleri alınır. Bu doğrultuda çocuklarla telefonun nasıl çalışıyor olabileceği hakkında sohbet edilir. Çocuklara; ‘Çocuklar sesimiz telefonda karşı tarafa nasıl gidiyor olabilir?’ sorusu sorulur, çocukların ‘kablo’ cevabını vermesi için gerekli yönlendirme yapılır. Daha sonra öğretmen çocuklara: ‘Çocuklar peki kendi telefonumuzu yapabilir miyiz?, Peki nasıl yapabiliriz?, Sınıftaki hangi malzemeleri kullanabiliriz?’ der. Çocuklardan alınan cevaplar kaydedilir ve bu doğrultuda sınıftaki telefon için kullanılabilecek materyaller bir araya getirilir.

BASİT BİR TELEFON

Deneyin Yapılışı:

• Plastik bardakların tabanlarının ortasına birer delik açılır.
• 4 m uzunluğundaki ipin uçları plastik bardakların deliğinden geçirilir.
• İplerin uçlarına birer düğüm atılır.
• Bardaklar iki çocuğa verilir. (İp hiçbir nesneye temas etmemelidir.)
• Çocuklardan biri kendi bardağına konuşurken, diğer çocuk kendi bardağını kulağına götürür.
• Bu işlem tersi olarak diğer çocuk için tekrarlanır.

Sonuç:

Ses ipte titreşimler oluşturacak ve bu titreşim, ipin diğer ucuna giderek karşıdaki çocuğun bu sesi duymasını sağlayacaktır.

İlke:

Ses, iplerin/tellerin üzerinden iletilebilir.

Deneye başlamadan önce çocuklar gruplara ayrılır.Grupların fikirleri doğrultusunda materyaller çocuklara verilerek kendi telefonlarını yapmaları istenir. Öğretmen bu süreçte çocuklara rehberlik eder. Gruplar telefonlarını oluşturma sürecini tamamladıktan sonra oluşturulan telefonlar incelenir ve sesi iletip iletmediği test edilir. Grup çalışması tamamlandıktan sonra Basit Bir Telefon deneyine geçilir. Deneyde farklı uzunlukta ipler ve farklı türde bardaklar kullanılarak çocukların test etmeleri sağlanır.

DEĞERLENDİRME

çocuklara aşağıdaki sorular sorulur:

• Çocuklar ipin uzunluğu arttığında sesin iletiminde ne gibi değişiklikler oldu?
• Sizce hangi bardak sesin iletiminde daha kullanışlı?’
• Sesin iletimini sağlayan ana materyal hangisidir?
• Sizce ses ipin üzerinde nasıl hareket ediyor olabilir?

. Sizce ipin yerine başka hangi materyal kullanılabilir?

Çocuklarla yapılan bu deney sürecini değerlendirmek için, informal değerlendirme türleri arasından gözlem tekniği ve alternatif değerlendirme türlerinden performans görevi ve değerlendirme kullanılarak çocukların süreç içerisinde neyi nasıl uyguladıkları, probleme nasıl bir bakış açısı getirdikleri ve nasıl bir yol izledikleri hakkında bilgi sahibi olunarak değerlendirme yapılabilir. 

Etkinlik içerisinde öğretmen ve çocuklar 'basit bir telefon ' deneyini uygulamadan önce, küçük gruplar halinde oluşturdukları hipotezleri denerken ,yani kendi telefonlarını oluşturma sürecinde gruplar birbirlerinin oluşturdukları telefonları gözlemleyebilir ve bu telefonların ne derece amaca uygun olduğunu test edebilirler. etkinliğin bu kısmında değerlendirme yapmak amacıyla gözlem tekniği kullanılır. 

Bir başka seçenek olarak öğretmen ve çocuklar 'basit bir telefon' deneyini yapmadan önce , küçük gruplar halinde kendi telefonlarını yaparlarken öğretmen ya da çocuklar süreç devam ederken fotoğraf çekerler. öğretmen daha sonra bu fotoğrafları çocuklar eşliğinde, 'burada ne yapıyordunuz? bunu yapmaktaki amacınız neydi?, telefonunuz ne derece amacına ulaştı?, nasıl hatalarla karşılaştınız? gibi  sorularla değerlendirir. 

Havva DELEN

 21.03.19

Çözümün Parçası Olmak

ÇÖZÜM ODAKLI YAKLAŞIM
Bireysel veya bir takım halinde bir iş konusunda yaşadığımız aksaklıklar bazen de bir işi yaparken önümüze çıkan engeller, onları aşmak için yaptığımız çalışmalarda kaynağın nereden geldiğini bilmek çok önemlidir. Teşhis olmadan tedavinin olamayacağı gibi bir durum bu. Ancak bu aşama ivedilikle kendini hareket planını besleyen bir kaynağa dönüşmelidir ki zaman ve motivasyonumuzu kaybetmeden yol alabilmek için sağlıklı bir yol bulalım. 
*Sorunu teşhis 
*Kaynağı ile ilgili farkındalık 
*Çözümü için nasıl bir yol izleneceği ile ilgili alternatiflerin tespiti 
*Hareket planı 
Bu aşamaları izleyip aldığımız kararlar artık bizi sorunun kendisini düşünmekten öteye taşır ve yaşadığımız aksaklıklarla ilgili çözüm bulma yoluna sokar.

Yukarıdaki tanımdan hareketle baktığımızda bir soruna çözüm bulabilmek için öncelikle yapmamız gerekenin sorunun nedenini doğru tespit etmek olduğunu görürüz. Ülkemizdeki genel kanı ise sorunun varlığını tespit etmek ve onu yüksek sesle dile getirmektir, bunun örneğini tartışma programlarında, halk kahvehanelerinde, sohbet buluşmalarında sıkça görebiliriz. Bu durum soruna hiçbir çözüm yolu getiremediği gibi sorunun büyümesine neden olmaktadır.
Biz okul öncesi öğretmenlerine düşen görev ise bu noktada devreye girmektedir: sorunun değil, çözümün parçası olan bireyler yetiştirmek.
Eğer okullarımızda bilimsel düşünme yöntemlerinin basamaklarını çocuklarımıza iyi aşılayabilirsek; onların problem çözme becerilerini, yaratıcı düşünme yetilerini, merak ve keşfetme duygularını geliştirebilirsek ve son olarak onların doğa için, insanlık için bir şeyler yapabilecek kapasite olduklarını onlara inandırabilirsek gelecekte çözümün parçası olan ve çözüm bulmakta zorlanmayan bir nesil yetiştirebiliriz demektir.

Havva DELEN
03.03.2019

Bilimsel Düşünme

BİLİMSEL DÜŞÜNCE NEDİR?

  Akla ve mantığa uygun olarak, mevcut değişmez bilgileri kullanarak yeni değişmez bilgiler ortaya çıkarma çabasıdır. Bilimsel bir çalışma yaparken ya da çözmeye çalıştığınız sorun üzerinde düşünürken sadece algısal gözlemlerden ve mevcut bilgi birikiminden faydalanmayız. Bilimsel düşünceye katkısı olan başka unsurlar da vardır. Bunlar, hayal gücü, yaratıcılık ve görebilirlik’ tir. Hayal gücü, fiziksel olarak mevcut olmadığınız veya olamayacağınız ortamlarda gelişen olayları beynimizde sanal olarak görüntüleyebilme yeteneğidir. Bu yeteneğe sahip olan insanlar, başkalarının hiçbir zaman ortaya çıkaramayacağı ya da çok sonraları bulunacak şeyleri ortaya çıkarabilirler. Yaratıcılık, mevcut madde, bilgi birikimi, akıl, mantık ve düşünce gücünü kullanarak tesadüfen veya sistematik olarak, daha önce benzeri olmayan, yeni bir bilgi, buluş, yapı ortaya çıkarmaktır. Görebilirlik, mevcut sistemde, aslında göz önünde olup da daha önce kimsenin farkına varmadığı bir bilgiyi, bir olguyu, bir olayı ya da neden-sonuç ilişkisini ortaya çıkarabilmektir.

Tanımda da görüldüğü üzere bilimsel düşünmenin ana unsurları hayal gücü, yaratıcılık ve problem çözme becerileridir.  Okul öncesi eğitimde ise çocuklara aşılanması gereken en önemli unsurlar problem çözme, merak, yaratıcılık ve geniş bir hayal gücüdür.
Bu iki tanım bir araya getirildiğinde okul öncesinde biz öğretmenlerin yapması gereken bilim adamı yetiştirmenin temel unsurlarını eğitimimizin ayrılmaz bir parçası yapmaktır. Bu sayede yetiştirdiğimiz çocuklar geleceğin düşünen, üreten, yaratan ve sorgulayarak çözüm bulan bireyleri olacaktır.

Nihat SAYIN
03.03.2019